سیدحسن مدرس در سال ???? برابر ???? (قمری) در زواره اردستان به دنیا آمد.در شش سالگی به همراه پدرش به قمشه رفت و نزد پدر بزرگش میر عبدالباقی درس خواند و پس از درگذشت میر عبدالباقی در شانزده سالگی برای ادامه تحصیلات به اصفهان رفت.^[?] او تحصیل خود را در علوم اسلامی در اصفهان و سامرا و نجف ادامه داد. در نجف نزد مراجعی چون میرزای شیرازی ،آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی به تحصیل پرداخت. وی تحصیلات حوزوی اش را تا درجه اجتهاد ادامه داد؛ آنگاه به اصفهان بازگشت و مشغول تدریس فقه و اصول شد.^[?]

  ]فعالیت سیاسی او با عضویت در انجمن ایالتی اصفهان آغاز شد. در ????^[?] هم‌زمان با تشکیل دوره دوم مجلس شورای ملی که پس از استبداد صغیر برپا شد، مدرس از سوی آخوند خراسانی و عبدالله مازندرانی به‌عنوان یکی از مجتهدان طراز اول به مجلس شورای ملی معرفی گردید و از سوی مجلس نیز پذیرفته شد^[?]. وی در دوره سوم نیز از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد؛ ولی این مجلس به علت فشار خارجی و آغاز جنگ جهانی اول یکسال بیشتر دوم نیاورد.^[?]

]در ???? (???? قمری) که جنگ جهانی اول شروع شد، دولت ایران رسماً اعلام بی‌طرفی کرد، اما نیروهای روسیه، انگلیس و عثمانی، بدون توجه به این بی‌طرفی وارد کشور شدند به درگیری با یکدیگر پرداختند. در ???? (???? قمری) بیست و هفت نفر از نمایندگان مجلس و گروهی از رجال سیاسی و مردم عادی به منظور مقابله با تجاوزات روس و انگلیس به ایران، به طرف قم حرکت کردند و در آن شهر «کمیته دفاع ملی» را تشکیل دادند و یک هیأت ? نفری را برای اداره امور برگزیدند که مدرس یکی از آنان بود^[?].

مخالفت با قرارداد ????

در ???? (???? قمری)، وثوق‌الدوله قرارداد ???? را با انگلستان منعقد کرد که براساس آن اختیار امور مالی و نظامی دولت ایران در دست مستشاران انگلیسی قرار می‌گرفت^[?]. وثوق‌الدوله تصمیم داشت تا این قرارداد را در مجلس به وسیله طرفداران و دست نشاندگان خود به تصویب برساند؛ اما براثر مخالفت‌های مدرس در مجلس و افکار عمومی، مجلس قرارداد مذکور را رد کرد^[?] و وثوق‌الدوله به ناچار از کار برکنار گردید.

^?]

• مخالفت با رضاشاه

تصویر متن استیضاح رضاخان توسط سید حسن مدرس و دیگران

پس از کودتای ? اسفند ???? که توسط رضاخان و سید ضیاءالدین طباطبایی صورت گرفت، بسیاری از آزادیخواهان دستگیر شدند. از جمله آنان مدرس بود که به قزوین تبعید و در آنجا زندانی شد. وی بیش از ?ماه در حبس بود و پس از عزل سید ضیاء آزاد شد^[??].

پس از آزادی به نمایندگی مردم تهران در مجلس چهارم انتخاب شد و به عنوان نایب رییس مجلس و رهبری اکثریت مجلس برگزیده شد. دوره پنجم مجلس در ???? افتتاح شد و در این دوران پر اهمیت تاریخ مشروطه که با تغییر سلسله قاجاریه و روی کار آمدن رضاخان همراه بود، مدرس رهبری اقلیت مجلس را بر عهده داشت.^[??]

یکی از وقاع مهم مجلس پنجم استیضاح رضاخان، سرانجام در روز ? مرداد ????، مدرس به همراه شش تن دیگر از نمایندگان مخالف بود که رضاخان رئیس‌الوزراء را به دلیل سوء سیاست داخلی و خارجی، قیام و اقدام بر ضد قانون اساسی و حکومت مشروطه استیضاح نمودند^[??].جلسه استیضاح تبدیل به محل منازعات طرفداران سردارسپه و طرفداران مدرس گردید. طرفداران مدرس که عموما از مردم عادی بودند فریاد «زنده‌باد مدرس» سر دادند و طرفداران سردارسپه که نظامیان بودند فریاد «مرده‌باد مدرس». مدرس از هوادارانش خواست تا ساکت شوند و آنگاه خطاب به طرفداران سردارسپه گفت «اگر مدرس بمیرد دیگر کسی به شما پول نخواهد داد.» ^[??]

اما، رضاخان توانست مقدمات تصویب انقراض قاجاریه را فراهم کند و در تاریخ ? آبان ???? این کار را عملی کرد و خود به پادشاهی ایران رسید.^[??]

 تبعید و مرگ

در سال ???? وی مورد سوءقصد عوامل رضاخان قرار گرفت که از ترور جان سالم به در برد.

رضاخان در طی برگزاری انتخابات مجلس هفتم، با مداخله آشکار در انتخابات و حذف آرای وی ،اجازه نداد مدرس به مجلس راه یابد و سپس در ?? مهر ???? دستگیر و به دامغان و مشهد و سپس به خواف تبعید کرد.

مدرس ? سال در خواف توسط مأموران تحت نظر بود و در ?? مهر ???? از خواف به کاشمر منتقل شد. در این زمان رضاخان دستور قتل مدرس را به رئیس شهربانی کاشمر داد ولی او به این کار تن نداد و در نتیجه این مأموریت به جهانسوزی، متوفیان و خلج واگذار شد. آنها در شب ?? آذر ???? برابر با ?? رمضان ???? (قمری) او را کشتند و جنازه را خاک کردند.^[??]

قبر مدرس پس از شهریور ???? و خروج رضاخان از ایران، توسط اهالی محل مشخص گردید. آرامگاه وی در شهر کاشمر واقع است.